Het zuiden van de Veluwe – 7 highlights

door | nov 10, 2023 | Gelderland, Natuur, Nederland, Veluwe

Als geboren en getogen Veluwse weet ik: de Veluwe is énorm! Het is een gebied van maar liefst 1000 vierkante meter groot. Zoveel keuze aan natuur en cultuur, dus waar begin je? Eerder schreven we al het blog over de Noord Veluwe. Dit keer neem ik je in twee dagen tijd mee naar het gebied tussen Brummen en Ede. Welke 7 Veluwe highlights mag je hier zeker niet missen?

Kunstroutes WANDELEN in Ede

Het is een herfstige zaterdagochtend en we staan aan de start van kunstroute centrum Ede. In Ede zijn drie wandelroutes langs buitenkunst samengesteld met een variatie aan beeldende kunst van de gemeente Ede, kunstwerken die geschonken zijn door het HVA cultuurfonds en StreetArt van Astrant. Daar zeggen wij geen nee tegen zoals je hier kunt lezen!

Kunstroute Ede Centrum

De route die wij vandaag lopen start op het levendige marktplein van Ede. Als we door de winkelstraat richting de Oude Kerk kijken valt ons oog op een énorme glanzende bol. Eenmaal dichterbij zien we dat op de spiegelbal een klein speels plantje staat. Op mijn telefoon check ik gelijk even de routepagina en zo komen we meer te weten over de betekenis van het werk: “Point Growth staat symbool voor het leven. Het kunstwerk is als een zaadje dat openbarst en waaruit nieuw leven voortkomt. Het nodigt uit om bij stil te staan en om eromheen te lopen, om je te spiegelen en de wereld om je heen dagelijks te zien veranderen.” Door zo’n verhaal wordt een kunstwerk altijd nóg mooier vind ik. En bovendien inspireert het ook mij weer om creatief te zijn met mijn camera. Met als gevolg dat veel mensen ons raar aankijken “Wat zijn zij in hemelsnaam aan het doen?!”. Het resultaat zie je hierboven 😉

We lopen verder langs de maar liefst 23 andere kunstuitingen in het centrum van Ede. Ik reken snel uit: op deze 2,6 kilometer lange route staat er dus bijna iedere 100 meter iets! En het is ook nog eens heel gevarieerd. Zo zien we een aantal bijzondere fonteinen (let op: alleen werkend in de lente/zomer) en worden allerlei dagelijkse objecten gebruikt om het straatbeeld op te fleuren. Denk aan plantenbakken versierd met vrolijke graffiti en elektriciteitskastjes bedekt met een eigenzinnig werk. 

Meer routes lopen? 

Bekijk dan ook Kunstroute Stadspark of Kunstroute Bospoort. De routes worden steeds verder uitgebreid met nieuwe kunstwerken. Je kunt een routekaartje krijgen bij de VVV in Ede en in verschillende winkels. Maar natuurlijk vind je een GPX ook op de website van Visit Veluwe

Combineer je bezoek met bijvoorbeeld:

  • De Ginkelse Heide en het Airborne Monument
  • Natuurgebied Planken Wambuis
  • Boerderij Mossel voor koffie en taart
  • Uitkijktoren de Koepel in Lunteren
  • Het middelpunt van Nederland in Lunteren

Lunchtip: de Waldhoorn Otterlo

Na onze wandeling rammelt onze maag. We rijden naar Otterlo vanwege ons volgende bezoek en gelukkig heeft dit dorp, een uitvalsbasis voor Veluwse avonturen, een hoop goede horeca. De Waldhoorn is er hier één van. Buiten zijn er knusse bankjes en ook binnen is het erg sfeervol. We boffen, want er is net een nieuwe menukaart. We kiezen voor de smaak van het seizoen: een flammküchen met truffel en paddestoelen én een wildproeverij met zelfs een echte wildkroket. Dat hoort er hier op de Veluwe toch een beetje bij. Genieten!

Architectuur én natuur in Nationaal Park de Hoge Veluwe

Eerder zei ik al hoe groot de Veluwe is. Vijf procent van dit gebied mag zich Nationaal Park noemen waardoor natuurbescherming topprioriteit is. En als ik uit ervaring mag spreken: het park is echt een stukje natuur met een andere beleving dan de omliggende gebieden. De weidsheid van sommige delen vind je maar op weinig andere plekken. Daarnaast is de kans om wild te spotten dankzij de vele kijkschermen ook groot. 

Als we het park binnenkomen pakken we meteen een van de beroemde gratis witte fietsen. Het leuke aan deze fietsen is dat je ze overal in het park (in een fietsenstalling) kunt achterlaten. Je hoeft dus niet op dezelfde plek terug te keren. We lachen even als we zien dat elke fiets een kinderzitje heeft “Is dit de bedoeling?!”. Maar op deze witte rossen gaan we als een speer! Vanaf de parkingang bij Otterlo fietsen we in amper 10 minuten naar het Park Paviljoen; het bezoekerscentrum waar je ook heerlijk kunt zitten. Omdat het regent duiken wij snel naar binnen voor een warme kop chocolademelk met slagroom. Op de achtergrond knispert een haardvuur, dit is genieten!

Het Park Paviljoen vind ik trouwens een echte eyecatcher. Sinds 2019 is dit nieuwe duurzame en vooral architectonische hoogstandje geopend. De architecten De Zwarte Hond en Monadnock hebben het zo ontworpen dat het opgaat in de natuur en dat zie je echt. Het gebouw past met haar gouden kleur prachtig tussen de diepgroene vliegdennen. De vele ramen geven ons een panorama uitzicht op de bossen en wat mijn oog trekt is het bijzondere blauwe spiegelglas waarin je aan de buitenkant de omgeving gereflecteerd ziet. De connectie met de natuur is dus zowel binnen als buiten zichtbaar.

Nadat we opgewarmd zijn lopen we naar het Museonder, een ondergronds museum. Ik weet nog hoe indrukwekkend ik dit als kind vond en eigenlijk is er niets veranderd. Ik zie genoeg volwassenen zich verbazen over over de enorme “grot” die zich na een lange trap onthult. In het Museonder vind je (opgezette) dieren die je in het park kunt tegenkomen en lees en hoor je meer over het ontstaan van de bijzondere natuur. 

Terwijl we door het Museonder slenteren houd ik de wildcam, een livestream op YouTube, in de gaten. Deze staat in de wildkijkhut Millelamel wat zich op een paar honderd meter van het Museonder bevindt. Tegen de schemering is het raak, “Ja, ja ja! Ik zie herten!” roep ik. We versnellen onze pas en gaan naar de kijkhut. Een tiental hindes en herten staan rustig te grazen. We blijven een tijdje zitten en gluren door de houten gleuven naar het rustgevende tafereeltje. 

Andere niet-te-missen highlights op de zuid Veluwe

  • Nationaal Ereveld en Nationale Veteranen Begraafplaats Loenen
  • Oorlogsmonument Woeste Hoeve
  • Natuurgebied de Loenermark
  • Het Deelerwoud
  • Museum Vliegbasis Deelen

Kröller-Müller, het museum waar natuur en kunst samenkomen

Kröller-Müller museum

Wanneer we onze witte fietsen parkeren in de fietsenstalling bij Kröller-Müller, schieten mijn gedachten meteen terug naar 2012. Toen was ik hier als baldadige puber met mijn kunstklas. Ik weet echter nog wel hoeveel indruk de schildertechniek pointillisme op me maakte. Deze werken zijn gemaakt door met een penseel stippen in allerlei kleuren te plaatsen en je brein vertaalt dat wonderbaarlijk genoeg op afstand naar schaduwen en lichtval! Ik ben benieuwd wat mijn bezoek dit keer voor indruk gaat achterlaten.

Het Kröller-Müller museum is ontstaan dankzij een uitgebreide kunstverzameling van Helene Kröller-Müller. Het staat bekend om de grote beeldentuin, maar ook om haar uitgebreide collectie Van Goghs’. 

Vanaf de fietsenstalling is het gebouw verscholen in het bos. Omdat het met bakken uit de hemel komt beginnen we binnen en bewaren we de beroemde beeldentuin voor later. In de eerste zaal waar we rondlopen horen we iemand zeggen “dit is gewoon knip en plakwerk van de basisschool” en… de toon is gezet. Kunst is écht een kwestie van smaak dus het geeft ook niets als je bij het een wel iets voelt en bij het ander helemaal niet. Dat is ook het leuke aan zo’n museum waar van alles wat hangt. Van echte van Gogh’s en Picasso’s tot zelfs hele gebouwen voor architectuurliefhebbers. Stiekem is het alleen al leuk om mensen te kijken: voor ieder wat wils ;).

Hoe langer we in het museum rondlopen hoe vaker ik bij mezelf denk: wat maakt dat ik dit werk zo prachtig vind? Dat is wat ik zo fascinerend aan kunst vind. Zo valt mijn oog op een kleurrijk werk van Fernand Léger. Door zijn schildertechniek lijkt het haast 3D. Ook zijn er ook hele abstracte werken zoals 3 metershoge beige cirkels op een muur waar ik maar naar blijf kijken. Misschien is het de imposantheid of is het juist de eenvoud ervan, wie zal het zeggen. Het is in ieder geval altijd leuk om weer wat wijzer (lees: geheugen opfrissen) te worden over de verschillende kunststromingen zoals futurisme en kubisme. En mijn persoonlijke favoriet, surrealisme, dat ons meeneemt naar een wereld tussen dromen en realiteit. Het museum staat ook in dit fijne lijstje met musea in Nederland.

In het Kröller-Müller vind je ook tijdelijke tentoonstellingen. Van 30 sep 2023 – 25 feb 2024 vind je er ‘Art & Project’ waarbij ook interactie sterk centraal staat. Zo kunnen we op de zaal “doorkijkjes” pakken en kunnen we stemmen op een aantal stellingen. Op deze manier heb je ook interactie met medebezoekers. 

Kröller-Müller museum

TIP: In de beeldentuin kun je ook een geocaching route lopen. Leuk voor kinderen (én volwassenen ;).   

De lunterse boer: In stijl overnachten in de natuur

Voor mij betekent de Veluwe ook gezelligheid en warmte. We overnachten bij de Lunterse boer en dit is precies zo’n plek wat echt de Veluwe ademt.  De centrale ruimte, waar je kunt dineren, borrelen en ontbijten, kijkt uit op de open keuken. Er brandt een heerlijk haardvuurtje wat voor net dat beetje extra gezelligheid zorgt.

Hoewel wij kiezen voor een vegetarisch menu, kun je hier royaal genieten van Veluws wild. De chefs weten als geen ander hoe je dat smakelijk kunt bereiden. Maar ook de vegetarische opties zijn een genot kan ik je verzekeren. Zo smullen we van een pompoenrisotto met kastanjeboleet, wat perfect past bij het seizoen – de herfst.

Tegeltjeswijsheden in het Nederlands Tegelmuseum 

Na een heerlijke nachtrust, haast een soort winterslaap, bezoeken we in Otterlo het Nederlands Tegelmuseum. Tegenwoordig noemen we het design, maar in de vorige eeuw waren tegels veel meer dan alleen een gebruiksvoorwerp. Bij een tegelcultuur dacht ik eigenlijk meteen aan de Portugese azulejas, maar ook in Nederland kennen we schijnbaar een rijke tegencultuur. De conservator van het museum vertelt “in een aantal Portugese kerken hangen zelfs Nederlandse tegeltableaus”. Voor wie nog eens in Lissabon komt: kijk maar eens in het klooster Convento dos Cardaes. Een groot verschil met de Portugese tegelcultuur is dat Oudhollandse tegeltjes vaak 1 afbeelding per tegel bevatten terwijl de Portugese voor grote zogenoemde tableaus gingen: een schildering op dat over meerdere tegels verspreid is. Toch zie je in het museum ook enkele Nederlandse tableaus hangen. 

Voordat we dit museum bezochten keek ik eigenlijk nooit zo bewust naar wat er op een tegel stond. Tegels waren vroeger, meer dan nu, een manier om op weer te geven wat er speelde in de maatschappij, hoe het dagelijks leven eruit zag of welke spelletjes kinderen speelden. Het concept StoryTiles maakt ook nu nog dit soort kunstwerkjes, maar dan in een modern jasje. In het museum vind je hier enkele tegels en kun je er uiteraard ook wat van kopen. 

De Nederlandse tegelcultuur was ook gevoelig voor artistieke trends. Zo vind je in het museum tijdelijke exposities die bijvoorbeeld gewijd zijn aan een specifieke bouwstijl zoals art nouveau.

Onthaasten bij de sprengen van Laag Soeren

Het is al jaren geleden, maar de Veluwe had een rijke papierindustrie. Je ziet de sporen er nog van bij onder andere de Middelste molen in Eerbeek. Hier kun je op enkele dagen per maand de papierfabriek zelfs nog stomend in actie zien! De sprengen waren de levensaders van de papierindustrie, omdat ze het water leverden dat intensief werd gebruikt in de fabrieken. In Laag Soeren maken we een wandeling door het gebied waar je deze sprengen nog ziet.

De Sprengenroute is een wandeling van 7 kilometer die start in het dorp Laag Soeren. Een waterig zonnetje zorgt voor een prachtige gloed over de herfstige bossen. Wat ik niet wist, is dat het hier vól lariksen staat. Deze boomsoort kleurt knal, maar dan ook echt knáloranje in de herfst. Zo fotogeniek! Hoewel ik wekelijks op de Veluwe wandel ben ik hier nog niet eerder geweest. Maar wauw, wat een sprookje is dit bos! Het heeft hoogteverschillen, sprengen en mooie bomenlanen. En: wild! Dus zorg dat je je camera altijd op scherp hebt staan. Helaas had ik dat niet toen een eekhoorn over mijn pad hupte!

Royaal lunchen bij Kasteel Engelenburg

Soms heb je van die dagen dat je denkt: ik ga mezelf even zó goed verwennen, dat heb ik verdiend! Zo’n dag hebben wij en daarom lunchen we vandaag bij Kasteel de Engelenburg. De laatste keer dat ik hier was, was als bruidsmeisje voor een bruiloft. Kasteel Engelenburg is dan ook een veelgeliefde trouwlocatie. Stiekem is het voor veel vrouwen natuurlijk een droom om op een kasteel te trouwen. 

Kasteel Engelenburg

Nou zul je misschien de foto zien en denken: dat is toch geen kasteel? Dat klopt, het landgoed is namelijk gebouwd op de plek waar in de middeleeuwen een kasteel stond. Helaas is dat gesneuveld tijdens de tachtigjarige oorlog, maar het landhuis – nu een Rijksmonument – wat er later op gebouwd was is evengoed prachtig! Sinds 2022 heeft de particuliere eigenaar de locatie overgedragen naar de EHM Group en dat maakt ook dat de locatie een ontwikkeling doormaakt. Kasteel de Engelenburg wil graag laagdrempeliger zijn mét gastvrijheid en gastronomie hoog in het vaandel.

Het verwennen begint hier trouwens al bij binnenkomst. Onze jas wordt heel galant voor ons opgehangen en aan tafel krijgen we de vraag “Waar kan ik u mee verblijden? Een glaasje champagne?”. We gniffelen en zeggen “Waarom niet?!”. Soms mag het gewoon, toch?! We kiezen voor het driegangen lunchmenu en laten ons verrassen. Ook hier een open keuken waar je ziet hoe de chefkoks de gerechten, ware kunstwerkjes, voor ons bereiden. Ik kan je niet navertellen wat we precies gegeten hebben. Een krokantje, verse truffel, za’atar vulling in een soesje… hmm! We waren zo onder de indruk van de mooie opmaak en bijzondere smaken dat we alleen maar hebben zitten genieten. 

Van de Veluwe krijg je nooit genoeg

Vooral wanneer je in de buurt woont, is het gemakkelijk om te vergeten hoe speciaal een plek kan zijn. Dit kan ik niet ontkennen. Tijdens dit tweedaagse avontuur realiseerde ik me opnieuw: waarom bezoek ik Kröller-Müller niet vaker? Waarom heb ik het Nederlands Tegelmuseum nooit eerder bezocht? En waarom trakteer ik mezelf niet vaker op de heerlijke gerechten die deze omgeving te bieden heeft? We besloten meteen: dit moeten we vaker doen! Genieten, wandelen, foto’s maken, ongeacht of het nu droog is of regent. Juist de rauwheid van een regenachtige dag past perfect bij deze omgeving. Stiekem droom ik al van verkoelende wandelingen bij de sprengen hartje zomer! Het meest bijzondere aan dit zuidelijke deel van de Veluwe is de prachtige samensmelting van cultuur en natuur. Voor iedere interesse is er iets te beleven, ongeacht het seizoen.

Dit blog is tot stand gekomen in samenwerking met VisitVeluwe. Lees al onze blogs over de Veluwe. 

0 reacties

Een reactie versturen

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *