Vlakbij Mechelen ligt het kleine, slaperige plaatsje Onze-Lieve-Vrouw-Waver. In het centrum van dit dorpje staat het Ursulinenklooster. Hier is een ongekende parel van de art nouveau te vinden: de sprookjesachtige Wintertuin van de zusters Ursulinen. 

De Wintertuin van de Ursulinen – Mechelen

Wanneer je de geschiedenisboeken over Mechelen openslaat, zal je lezen dat vrouwen altijd een heel belangrijke rol hebben gespeeld in en om deze stad. Daar is het verhaal van de zusters Ursulinen in Onze-Lieve-Vrouw-Waver een mooi voorbeeld van; een verhaal waarin educatie, emancipatie en kunst hand in hand gaan.

Dit verhaal begint in 1841, toen de toenmalige pastoor 8 zusters uitnodigde om een school op te richten voor lokale meisjes; iets dat in die tijd verre van vanzelfsprekend was. De zusters geloofden erin dat meisjes meer moesten kunnen dan Frans spreken, borduren en piano spelen en dus startten ze deze school in een huis, dat al snel te klein werd. De school werd uitgebreid met een kostschool, klaslokalen, slaapzalen en een nieuwe kapel. De nonnen deden hun werk zo goed, dat hun vooruitstrevende kostschool rond 1900 veel internationale bekendheid kreeg en meisjes aantrok vanuit heel Europa, maar ook uit Australië en Zuid-Amerika. Het complex groeide uit tot één van de grootste en beste scholen in Europa. Hoewel leerlingen uit lagere burgerij ook welkom waren, kwamen de meeste meisjes uit welgestelde families. Om indruk te maken op deze families, lieten de zusters Ursulinen in 1900 de Wintertuin in art nouveaustijl bouwen; een voor die tijd zeer gedurfde keuze. Deze ruimte moest hét visitekaartje van de school worden en diende als ruimte waar de meisjes hun familie konden ontvangen. 

NOTE: Sinds 1987 is de Wintertuin in Mechelen een beschermd monument, vanwege de historische en artistieke waarde. 

Het Monumentale Ursulineninstituut

Bij binnenkomst in het voormalig internationaal meisjesinternaat wordt je direct overweldigd door de architectonische schoonheid die tot in de kleinste details zichtbaar is; gedetailleerde mozaïeken, prachtig stuc- en schilderwerk op de muren en keramieken tegeltjes op de vloer, die de elegantie en de grandeur van het gebouw benadrukken. Iedere galerij (gang) en kamer vertelt een eigen verhaal.

Een aantal highlights van de wintertuin Ursulinen die je echt niet mag missen:

• De Sint-Ursula zaal, ook wel de Spreekkamer genoemd. Deze zaal was voor de meisjes en hun ouders de eerste kennismaking met de grandeur van de school.
• De Wintertuin, hét pronkstuk van het kloostercomplex. Het is alsof je een sprookjeswereld binnenstapt. Het kleurrijke glas-in-lood plafond verspreidt het licht in de ruimte op een betoverende manier. De combinatie van planten, beelden van vrouwen, de mozaïeken vloer, de fontein en het licht dat reflecteert op de authentieke tafels, maakt dat deze ruimte echt een lust voor het oog is. De schoonheid is echt ongekend.
• De kloosterkerk, gebouwd in de 2^e helft van de 19^e eeuw, is een schoolvoorbeeld neogotische architectuur. De kerk ademt een sfeer van devotie en pracht uit en heeft sierlijke spitsbogen, indrukwekkende gewelven en ook zeer kleurrijke glas-in-lood ramen.
• De beroemde Pianogalerij, een indrukwekkend lange gang met aan weerzijden een dertigtal kleine hokjes met daarin een piano. Ieder hokje is genoemd naar een beroemde componist. Ook hier is aan alle details gedacht: geëtste ramen met St. Jozefbloemen – deze bloemen zie je door het hele internaat terugkomen -, prachtige keramieken tegeltjes op de vloer en handgemaakte krukjes in ieder kamertje. En je zal denken – wat een kakofonie van geluid moet dit geweest zijn als de leerlingen tegelijk piano speelden? – ook hier was goed over nagedacht. De hokjes hebben houten vloeren, terwijl de galerij betegeld is. Wanneer de deuren van de hokjes dicht zijn, hoor je de klanken minder hard.
• Neem ook zeker een kijkje in het schoolmuseum, waar in authentieke houten vitrinekasten een enorme collectie opgezette dieren staat. Deze zijn zorgvuldig geconserveerd door deskundige taxidermisten, waardoor ze levensecht lijken.

Op dit moment is een deel van het complex nog steeds in gebruik als school voor meisjes én jongens, waardoor niet alle ruimtes in het complex toegankelijk zijn. In een aparte vleugel wonen momenteel nog 6 zusters Ursulinen, waarvan de oudste zuster 104 jaar oud is!

Tips voor een bezoek aan de Wintertuin van de Ursulinen bij Mechelen

Waar is de Wintertuin van de Ursulinen?

Het adres is: Bosstraat 9a, 2861 Onze-Lieve-Vrouw-Waver. De Wintertuin is geopend Vrijdag, zaterdag en zondag van 13 uur tot 17 uur.

Hoe kom je bij de Wintertuin van de Ursulinen?

• Trein: Neem de trein naar Station Mechelen, vanaf daar rijdt bus 510 of 511 naar OLV Waver, stap uit bij halte OLV Waver Kerk. Vanaf daar is het ca. 200 meter lopen.
• Fiets: De wintertuin ligt vlakbij fietsknooppunt 36. Hier vind je een fietsroute vanuit Mechelen naar de Wintertuin.
• Bus: De dichtstbijzijnde bushalte is OLV Waver Kerk; deze ligt op ca. 200 meter van De Wintertuin.
• Auto: De Wintertuin ligt ca. 12 km. buiten Mechelen. Plan je route via Google Maps. Er zijn voor bezoekers gratis parkeerplaatsen beschikbaar op de parkeerplaats voor het gebouwencomplex.

Tickets en rondleidingen bij de Wintertuin

In de Wintertuin kun je kiezen tussen een audiotour of een rondleiding.

• Een audiotour waarin schoolmeisje Gerarda je meeneemt in haar leven op de kostschool. Bij de entree krijg je een klein luisterkastje mee, dat je in iedere ruimte tegen een pilaar aan kan houden, waarna Gerarda je van alles vertelt over die ruimte en haar belevenissen op de school.
  Deze tour is mogelijk op vrijdag, zaterdag en zondag van 13.00 tot 17.00 uur en duurt ongeveer 1,5 uur. Een ticket hiervoor kost € 13,00. Kinderen van 5 tot 15 jaar betalen € 2,00. Let op: de kloosterkerk en de pianogalerij zijn met deze tour niet te bezoeken.
• Groepsrondleiding met een gids. Dit is voor groepen tot 20 personen. Kosten hiervoor zijn
  € 12,00 per persoon + bijkomende servicekosten van € 60,00 per boeking. Deze rondleiding is mogelijk op dinsdag t/m zaterdag van 09.30 tot 16.00 uur en op zondagochtend. De rondleidingen worden gegeven in het Nederlands, Frans, Engels en Duits. Spaans en Italiaans zijn op aanvraag mogelijk.
• Wil je graag een rondleiding volgen, maar kom je niet in een groep? Kies dan voor de instaprondleiding. Je sluit dan aan bij een rondleiding met een gids die je meeneemt door het complex inclusief de kloosterkerk en de pianogalerij. Deze rondleidingen zijn op zondag om 13.30 uur (Nederlands gesproken) en om 14.30 uur (Engels en Frans gesproken). De rondleiding duurt ongeveer 2 uur en kost € 15,00 per persoon. Voor kinderen van 5 tot 15 jaar betaal je € 2,00.

Boek een tijdslot via de website van de Wintertuin.

Dit blog is geschreven door Ellemieke een fervent reiziger en (drone) fotograaf. Volg haar andere reisavonturen via haar Instagram account. Zij was voor ons op persreis met Visit Vlaanderen naar het groene Mechelen en omgeving en bracht hierbij een bezoek aan de prachtige Wintertuin van Ursulinen.

Lees ook:

• Al onze tips voor een stedentrip naar Mechelen
• Cogels Osylei, de meest fotogenieke straat in de wijk Zurenborg, Antwerpen
• Leuke stedentrips in België